” Um dat het fees is”

Zit ik laats ’s aoves rustig nao de televisie te kie:ke, steed er een bestuurslid van de kontaktraod bi-j mien aan de deur. Toen ik de deur los deei-j, zei-je: “Ik het al twee kier gebeld, hei’j da niet geheurd?”
Ik zei: “Nee, ai-j older wordt heur-ie niet zo goed meer. Mor komt er mor in”. Ik dach al zo bi-j mien eige, wat zol den now motte, want sins ik in Diem woon, zie-j mor weinig Loolse hier.
Jao zei-te: “Ik het ni-js en nog wel ni-js uut Lool. En misschien wil gi-j dat ook wel graag wette.” “Jao”, zei ik,  “ni-js wi’k altied graag heure.
”Mor in plaats van hi-j mien da ni-js now meteen vertelde, ging hi-j eers örges anders aover aan ut praote. Dan had hi-j het aover de rommelmark en de ballonnen en dan weer aover de survivaltoch.
Hi-j bleef ter mor um hen draei-en.Ik dach al zo bi-j mien eige, daluk geet hi-j weg en dan we’k nog niks. Mor nao een hötje kwam hi-j der toch met.
“Jao”, zei-te, “de Kontaktraod besteed in augustus 40 jaor. En wi-j willen daor een feestje van make. En umdat gi-j in het verle-je ook bestuurslid bun gewes en ook stukskes geschreven het in het buukske van de Kontaktraod, willen wi-j ow veur dit feest graag uutneudigen.”
“Da’s mooi, veur een feesje bun’k altied te porre”, zei ik tegen um.

Nao wi-j weer wat hen en weer gepraot hadden aover vroeger, zei hi-j op een gegeven moment: “En dan he’k nog wat, wa’k ow vraoge wil. Gi-j en Hend uut ut Veld hemme in ut  verle-je geregeld een stukske in ut kontaktraodbuukske laote zette. Zo’j dat als de kontaktraod 40 jaor besteed in augustus ook nog willen doe:n? Want dat zol mooi zun, want wi-j willen dan een extra buukske uutbrengen.”
Now, ik wis nie:t wa:k heurde, da ze mien en Hend daor nog veur vraoge, dach ik zo bi-j mien eige. Het is teslotte al meer dan 20 jaor gele’je da we samen stukskes schreven. Hend de ni-jsbrenger en ik de schriever.
Mor goe:d, ik liet niks marke natuurluk. Ik zei: “Jao dat is goe:d, dat kump dik in orde. Wi-j make der wel iets moois van .”

Now had ik da wel belaof, mor of ik dit nog veurmekaar kan kriege, da’s nog de vraog. Ten eerste waor schrief ie aover en ten tweede Hend uut ut Veld kan ik ook nie bereike, want den is toendertied bi-j zien bruur in Frankriek gaon wonen. Dus he’k ech een probleem. Ik kon der snachs nie van slaopen. Den andere dag he’k Hend toch nog via via kunnen bereike en um meteen gevraog of te nog een kier nao Diem wil komme. Ik zei tege um: “Ziet ut as een vakansie.”
Afgespraoke hewwe met mekaar um het samen nog een kier aover Lool te hemme. Daags daornao kwam hi-j al. Ik had nog gin tied um de slaopkamer veur um in orde te make.
Aeven ommundig as eerder, kwam hi-j bi-j mien in huus vallen. Het lek wel of te höäs had. Met een kop as vuur plofte hi-j bi-j mien op de bank.

“Hè hè”, zei te, “dat he’k gered. En als eerste  wi’k een glas water.
Ik zei tege um: “Wat hei’j toch  da-j zo aoverstuur bunt?” “Jao”, zei te, “de trein was te laat en nörges is ter gin water te kriege en met dat gedoe bun’k een uur aover tied.”
“Hoezo een uur aover tied en wat mo’j dan met dat water?”, vroeg ik aan um.
Toe zei-je: “mo’j wette, ik het pillen van de dokter en die mo’k op tied innemmen anders geet het niet goe:d met mien. En a’k dat niet doe, hei-j kans dai-j mien ook nog nao het ziekenhuus mot brengen.” “Now, liever niet”, zei ik.
Toen hi-j dan eindeluk de pillen ingenommen had en ik de koffie had gezet, konne wi-j het gesprek beginne um het aover Lool te hemme. Zoas altied begon hi-j now ook as eerste.

Hi-j had ut aover dat Lool het mooiste plaetske is van Monferland. “Alles steed daor kort bi-j mekaar zoas, de kerk, de Zomp, café zaal Hendriks, de school en het voetbalveld. En ook is het zo, dat de meeste Loolse minse der umhen wonen. In welk darp hei-j dat, zeg mien dat is,” zei-te. “En dan hei-j bi-j ollie ook nog drie bakkers, zes winkels met grutterswaar, drie mulders, een käöleboer en een smid. Dat hemme andere darpen niet die net zo groot zun as Lool.” En zo ging hi-j nog een hötje deur met alles op te numen wat ter in zien belaevenis nog is. Volges mien had hi-j niet in de gaten dat hi-j al zo lang weg was uut Diem. En dat er in Lool ook het één en ander haevig veranderd is.

Nao een hötje, toen hi-j uutgepraot was, zei ik tege um: “Ik het wel in de gaten dai-j daor in Frankriek niks van deze kant geheurd het. Waor gi-j het aover het, al die winkels die zun der bi-jnao niet meer. Sommige hebbe nog een winkel in Diem, mor dat zun der mor een paar.” Hi-j kek mien aan of te het in Keule heurde donderen. “In die paar jaor dat ik weg bun, dat besteed niet,” zei-te “en nuum mien dan is op wat er allemaol weg is.”

“Now”, zei ik tege um, “die winkels met de grutterwaren die moesten allemaol de winkels sluten, deur te weinig umzet. Moetje Buiting, Hendrik Koster en Marie Raosing waren al eerder weg en de laatste drie zoas Drikkus Seegers, Willem Brandts en Joop Derksen zun der now ook al niet meer. Dan hei-j nog de drie mulders, daorvan is Henk Derksen der alleen nog van. De drie bakkers hemme de winkel ook dichgedaon. Käöleboer Gepkens moest er ook uutschei-en. En café zaal Hendriks is Lara geworden, dus een andere eigenaar. Dan hei-j nog De Zomp, den wöd gesloop, verbouwd of helemaol opni-j gebouwd. En het argste is nog veur Lool dat aover een paar jaor de kerk mot sluten. En zo kan’k nog wel effe deur gaon”, zei ik tege um, “met winkels opnumen die der niet meer zun!”

Hi-j kan het zich nie:t begriepe, dat ut in een paar jaor tieds Lool zo veranderd was. “Mor”, zei ik, “één lichtpuntje is ter wel veur Lool. Zoas ik geheurd het, kan de school wel blie:ve en hoef ten niet dich.”
Direkteur Bart het zich daor veur ingezet en wil het onderwies op een andere manier geven. Daordeur was de school gered. Hi-j had allang in de gaten dat hi-j die blagen in Lool ook op een andere manier alles leren kon, zoas: Meer eiges te laote doe:n. Meer eiges te laote uutzu:ke. Meer zelfstandig te laote warke. Meer met mekaar samen te warke. En at ze het niet wette dan kunne ze het de meester of de juf vraoge. Die manier van leren hiet dan  “Daltononderwijs” . Hoe het ook zij, het was een goeie zet van meester Bart. Ook de andere meesters en juffen vonden het een goe:d idee.

“Een mooi verhaal”, zei Hend, “ze zu:ke in Lool toch altied weer nao oplossingen.”
Effe later hewwe op zien veurstel een rundje Lool gedaon en buwwe nog is deur alle sträötjes gelope. Toen hi-j met van alles weer op de hoogte was, buwwe bi-j de kerk effe op de bank gaon zitte um nog een bitje nao te praote. Net toen wi-j afscheid van mekaar wolle nemme, kwam de ober van Lara ons een kumpke koffie brenge, wat wi-j heel fijn vonde.

Niet völ later hewwe toch mekaar de hand geschud en het ik Hend een goei-je reis trug gewens. En bun ik nao huus gegaon.

Jao zo geet dat….