Zijaanzicht van het door brand verwoeste Hof Loil, waarvoor de huidige woning in de plaats is gekomen.

Aan de Loilderhofweg 8 in Loil staat nu een woning met een rijke geschiedenis te koop. Hieronder een beschrijving hiervan, zoals dat is opgenomen in het Loilse welkomstboekje, dat alle nieuwkomers in Loil enkele weken na hun vestiging in Loil ontvangen.

’t Hof Loil is al enkele generaties bewoond door de familie Roosendaal. Het bestond al eerder dan het Huis (of kasteel) Loil. Het behoorde eveneens aan de Van Loels. Hoewel écht wetenschappelijk bewijs ontbreekt, is het vrij aannemelijk dat ’t Hof Loil de plek is waar het dorp Loil is ontstaan. De eerst gedateerde registratie die een nederzetting met de latere naam Loil vermeldt, is 1178 (Loel). Latere schrijfwijzen zijn onder meer: Lool, Lole en Loile. In oude documenten komen we voor ’t Hof Loil de volgende benamingen tegen:

  • 1390: Dye Hof toe Loel
  • 1570: Den Hoff ter Loo
  • 1618: Hoff te Loel
  • 1669: Hoff te Lool
  • 1820: Loilderhof en Het Hof te Loil

Of met de aanduidingen telkens hetzelfde wordt bedoeld, is niet helemaal duidelijk. Dat naast een kasteel een hof dezelfde naam had, kwam wel meer voor. Een hof had min of meer een centrumfunctie. Van hieruit werd de ’buerscap’ bestuurd. Een hof was er altijd eerder  dan het gelijknamige kasteel of huis. Een kasteel werd gebouwd uit de behoefte van de meestal adellijke landheer om ter plekke over een militaire post te kunnen beschikken.

Vooraanzicht van het door brand verwoeste Hof Loil, waarvoor de huidige woning in de plaats is gekomen.

De naam Loil werd ook gebruikt om het Huis Loil (het kasteel) aan te duiden. Kastelen en huizen werden vaak vernoemd naar de grond waarop ze waren gebouwd. Er werden zelfs families naar genoemd, bijvoorbeeld het geslacht Van Loil (Lole, Loel). Ondanks dat er geen aantoonbare historische verbanden zijn tussen ‘t Hof Loil en het kasteel, Huis Loil, is dit zeer waarschijnlijk wel het geval geweest.

De boerderij ’t Hof Loil is in zijn oorspronkelijke verschijningsvorm een typisch Gelders hallehuis. Later kreeg de boerderij een L-vorm en omstreeks 1870, als gevolg van een ingrijpende verbouwing, de T-vorm. Dit houdt in dat het voorhuis dwars op het achterhuis ligt. De aanpassingen in de loop der jaren deden echter geen afbreuk aan de historische kenmerken van dit type boerderij.

’t Hof Loil vormt dus vermoedelijk de bakermat van het dorp Loil. De boerderij is daarom meer dan zo maar een boerenhofstede die nostalgische gevoelens opwekt. Loilderhof is de tastbare, trotse schakel, die Loil met zijn historie verbindt.

Helaas is het oorspronkelijke Hof Loil in 2014 door een verwoestende brand geheel verloren gegaan. In 2016 is het vrijwel geheel naar de oorspronkelijke vorm herbouwd.